موضع واقع‌بینانه ایران در قبال بحران اوكراین

به گزارش نما،‌ «روزنامه همشهری»‌ مطلبی با عنوان «موضع واقع‌بینانه ایران در قبال بحران اوکراین» منتشر کرد که در دادامه آن را می‌خوانید:

برخلاف پروپاگاندای رسانه‌ای ایجاد شده علیه دولت، آنچه در نگاه منصفانه به مواضع قوه مجریه ایران در این جنگ مشهود است، عدم‌شتاب‌زدگی در بحرانی پیچیده است که طرفین آن نیز به‌دلیل همین پیچیدگی در هرگونه واکنشی محتاط هستند؛ اروپا و کاخ‌سفید قصدی برای اعزام نیروهای ناتو به اوکراین ندارند، دبیرکل سازمان ملل از روسیه می‌خواهد به رسم انسان‌دوستی جنگ را متوقف کند، چین هم از روسیه خواسته است بحران را از طریق گفت‌وگو حل کند و شماری از کشورهای جهان هم با دقت و حتی بدون موضع‌گیری در حال رصد تحولات هستند. با این همه انتظارات گروه‌های خاصی از مخالفان سیاسی رئیس‌جمهور در اتخاذ مواضع تندتر در قبال این بحران، انتظاری خلاف رویه جهانی موجود است و دولت بی‌آنکه تحت‌تأثیر این هیاهو قرار گیرد، در تلاش است تا بحران به‌وجود آمده را با هدف تأمین منافع‌ ملی مورد رصد و تحلیل قرار دهد.
جواد لاریجانی، سیاستمدار و دبیر اسبق ستاد حقوق‌بشر قوه قضاییه، درباره هجمه رسانه‌ای اشاره شده علیه دولت در بحران اوکراین، در گفت‌وگو با ایرنا یادآور شده‌است: «برخی در داخل کشور گفته بودند چرا ما از حمله به اوکراین طرفداری کرده‌ایم که این نوع سؤال نشان می‌دهد که آنها موضع جمهوری اسلامی را نفهمیده‌اند؛ چراکه ما به‌هیچ‌وجه از حمله نظامی طرفداری نکرده‌ایم، اما درعین‌حال چشم خود را هم روی فتنه‌گری‌هایی که آمریکا و متحدان آنها در منطقه انجام می‌دهند، نبسته‌ایم.»
منوچهر محمدی، معاون اسبق وزارت امورخارجه نیز با «اصولی» توصیف کردن دیپلماسی فعال ایران در قبال بحران اوکراین معتقد است جمهوری اسلامی همانطور که با جنگ موافق نیست با پیشروی ناتو به سمت شرق هم موافق نیست و معتقدم خطر گسترش ناتو تهدیدی برای مرز شمالی ایران است.

حمیدرضا آصفی، سخنگوی اسبق وزارت امورخارجه و تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل هم با بیان اینکه کشورها امنیت‌شان را به آمریکا گره نزنند، بر این اعتقاد است که ما باید در جریان جنگ روسیه و اوکراین موضع بی‌طرفی فعال داشته باشیم و به‌نوعی میانجیگری کنیم. باید تلاش کنیم در اقدامی فوری، شهروندان ایرانی از اوکراین زودتر خارج شوند.

اینها درحالی‌است که ابراهیم متقی، استاد علوم‌سیاسی دانشگاه تهران نیز با بیان اینکه اوکراین به‌دلیل بی‌توجهی به سیاست قدرت مورد حمله نظامی قرار گرفت، اعتقاد دارد که معادله قدرت تقلیل‌یابنده است. براین اساس جمهوری اسلامی در شرایطی می‌تواند موقعیت خود را در محیط منطقه‌ای شکل دهد که از اراده لازم برای مقابله با تهدیدهای محیط همجوار برخوردار باشد.
در جنگ اوکراین، جمهوری اسلامی ابتدا باید از تأثیر مخرب آن بر منافع خود در بخش‌های مختلف پیشگیری کند و ازسوی دیگر در پی اثرگذاری حداکثری باشد. یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اثرگذار این بحران، قطعا مذاکرات رفع تحریم‌های ایران در وین خواهد بود که طرف‌های حاضر در آن، همان طرف‌های بحران اوکراین هستند. تیم مذاکره‌کننده ایران تلاش می‌کند تا هیچ‌یک از طرف‌های حاضر نتوانند مذاکرات وین را به حاشیه برده و به چیزی جز اصل آن پیوند بزنند. در وین هرآنچه منافع ملی ایران اقتضا کند، در دستور کار تیم مذاکره‌کننده قرار خواهد گرفت تا گفت‌وگوهای ایران برای رفع تحریم‌ها کمترین تأثیر را از رویدادهای دیگر بپذیرد.
بحران آغاز شده در اوکراین، قیمت نفت و گاز را صعودی کرده‌است. از سوی دیگر و با توجه به اینکه عمده گاز مورد استفاده اروپا ازسوی روسیه تأمین می‌شود، تداوم این بحران اروپا را درگیر معضل تازه‌ای از انرژی خواهد کرد. حضور و نقش‌آفرینی ایران در چنین برهه‌ای به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین دارندگان منابع گازی در جهان، می‌تواند در راستای منافع ملی، قدرت چانه‌زنی ایران در جهان را بالا برده و حتی آغاز راهی برای رساندن گاز ایران به اروپا، اهرمی برای کاستن از فشار غرب، عامل متوازن‌ساز قدرت به نفع تهران و برجسته‌کننده نقش ایران به‌عنوان تأمین‌کننده انرژی اروپا باشد. غرب در پاسخ به حمله روسیه به اوکراین پاسخی تحریمی درپیش گرفته است و به‌نظر می‌رسد شدت تحریم‌های اقتصادی و سیاسی علیه روسیه به بالاترین حدممکن افزایش یابد. در این حوزه هم رابطه قابل‌قبول ایران با مسکو می‌تواند بازارهای روسیه را تا حدی در اختیار تولیدکنندگان ایران قرار دهد.

ایران در بحران اوکراین واقع‌بینانه در راستای حفظ منافع خود حرکت می‌کند؛ جایگاه ایران در منطقه، همزمانی این جنگ با گفت‌وگوهای رفع تحریم‌ها و نیز تغییر توازن ‌قدرت در جهان همگی از متغیرهایی هستند که می‌توانند در این حرکت اثرگذار باشند؛ برهمین اساس موضع‌گیری دولت به دور از هیجانات موجود، رصد صبورانه تحولات و تصمیم‌گیری قاطع در واکنش به آن خواهد بود.